Nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở, góp phần làm giảm các loại tội phạm

Hòa giải ở cơ sở là việc hòa giải viên hướng dẫn, giúp đỡ các bên đạt được thỏa thuận, tự nguyện giải quyết với nhau các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật thuộc phạm vi hòa giải theo quy định của pháp luật, góp phần giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư.

Thực hiện Luật Hoà giải ở cơ sở, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực, hoạt động hòa giải ở cơ sở dần đi vào nề nếp, thống nhất và hiệu quả, qua đó khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của công tác hòa giải ở cơ sở trong đời sống xã hội. Các cơ quan, đơn vị, địa phương từ cấp tỉnh đến cấp xã đã có sự quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn từ công tác xây dựng, củng cố đội ngũ hoà giải viên (100% khu phố, ấp trên địa bàn tỉnh đều có tổ hoà giải) đến bố trí kinh phí, tổ chức tập huấn kiến thức pháp luật, nghiệp vụ, cung cấp tài liệu cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 929 tổ hòa giải với 5.395 hòa giải viên. Các hòa giải viên sau khi được bầu, công nhận đã có ý thức nghiên cứu, tìm hiểu quy định pháp luật, kỹ năng hòa giải để thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở ngày càng tốt hơn, tỷ lệ hòa giải thành năm sau cao hơn năm trước.

Các địa phương cũng đã chú trọng xây dựng các mô hình hòa giải ở cơ sở hiệu quả phù hợp với đối tượng hòa giải như các tổ hòa giải điểm, tổ hòa giải là người có uy tín, tổ hòa giải kiểu mẫu, tổ hòa giải 05 tốt,…; nhiều tổ hòa giải đạt tỷ lệ hòa giải thành 100%.

Hằng năm, Sở Tư pháp đã kịp thời tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh ban hành kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật, trong đó xác định các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở. Đồng thời tham mưu Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành và thực hiện kiểm tra công tác hòa giải ở cơ sở tại các đơn vị, địa phương. Riêng năm 2023, đã thành lập 02 Đoàn liên ngành và thực hiện việc kiểm tra tại 03 đơn vị cấp tỉnh, 04 đơn vị cấp huyện và 18 đơn vị cấp xã.

Qua hoạt động kiểm tra đã đánh giá thực chất kết quả, khẳng định những cách làm hay, hiệu quả, chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, tìm nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình hòa giải ở cơ sở hiệu quả, nâng cao tỷ lệ hòa giải thành.

Kết quả, trong năm 2023, các tổ hòa giải đã tiếp nhận 1.288 vụ việc, trong đó hòa giải thành 1.164 vụ (đạt tỷ lệ 90,65%), hòa giải không thành 120 vụ, số vụ việc chưa giải quyết xong: 04 vụ.

Thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022”, chất lượng của đội ngũ hòa giải viên đã có những cải thiện đáng kể; số vụ tranh chấp mâu thuẫn, tranh chấp giảm, cụ thể năm 2014, các tổ hòa giải tiếp nhận 3016 vụ việc, đến năm 2023 chỉ còn 1.288 vụ việc. Các vụ việc sau khi hòa giải thành, các bên đã thực hiện đầy đủ các thỏa thuận hòa giải thành, không phát sinh trường hợp không thực hiện thỏa thuận hòa giải thành.

Công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh trong năm 2023 đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần giải quyết kịp thời các mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong cộng đồng dân cư, giữ gìn mối đoàn kết, ổn định tình hình xã hội ở cơ sở, làm giảm các loại tội phạm phát sinh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực nêu trên thì công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như sau:

- Đa số các vụ việc hòa giải thành là các mâu thuẫn nhỏ liên quan đến hôn nhân gia đình, các mâu thuẫn phát sinh trong đời sống sinh hoạt giữa hàng xóm, láng giềng; chưa hòa giải thành các mâu thuẫn phức tạp.

- Sự tham gia của các luật sư, luật gia, người có kiến thức chuyên sâu về pháp luật còn hạn chế. Vì vậy, việc hòa giải chủ yếu dựa vào mối quan hệ, uy tín của hòa giải viên.

- Một số địa phương việc bố trí kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở vẫn còn hạn chế; việc tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, hướng dẫn kỹ năng, cung cấp tài liệu cho đội ngũ hòa giải viên chưa thường xuyên; việc thực hiện chế độ thống kê, báo cáo còn hạn chế.

Để nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới cần quan tâm thực hiện một số giải pháp sau:

- Chủ tịch UBND các huyện, thành phố tăng cường phổ biến pháp luật về hòa giải ở cơ sở nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân về vị trí, vai trò và ý nghĩa quan trọng của công tác này; từ đó ưu tiên sử dụng hình thức hòa giải ở cơ sở để giải quyết các mâu thuẫn; chỉ đạo UBND cấp xã quan tâm bố trí kinh phí, đảm bảo các điều kiện cho công tác hòa giải ở cơ sở; thường xuyên theo dõi, hướng dẫn các tổ hòa giải trong việc xác định các mâu thuẫn, tranh chấp thuộc phạm vi hòa giải; thực hiện việc thống kê, báo cáo đầy đủ, chính xác hoạt động hòa giải ở cơ sở.

- Thu hút đội ngũ luật sư, luật gia, công an xã, thẩm phán, hội thẩm nhân dân tham gia công tác hòa giải ở cơ sở; huy động tối đa các tuyên truyền viên tham gia làm hòa giải viên ở cơ sở.

- Tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan tư pháp và tòa án nhân dân các cấp, các đoàn thể, tổ chức chính trị, lực lượng công an ở cơ sở trong thực hiện các vụ việc hòa giải.

- Thường xuyên bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải cho đội ngũ hòa giải viên; cung cấp tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ, tình huống mẫu trong hòa giải ở cơ sở để đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở tham khảo, vận dụng./.

Đồng Hoa - Sở Tư pháp